Các loại thực phẩm do người dân, tổ chức tự chế biến, hút chân không để vận chuyển đi cứu trợ đồng bào lũ lụt vẫn có thể nhiễm vi khuẩn gây ngộ độc thực phẩm.
Cơn bão số 3 cùng với hoàn lưu sau bão gây ảnh hưởng nặng nề tới các tỉnh miền Bắc. Lũ lụt xảy ra ở nhiều địa phương. Ngoài công tác cứu hộ, cứu nạn thì vấn đề tiếp tế, cung ứng lương thực thực phẩm cho người dân vùng thiên tai cũng được quan tâm sâu sát.
Chị Nguyễn Thị Hường (Nam Từ Liêm, Hà Nội) chia sẻ ngay từ ngày 10/9, cư dân của chung cư đã họp bàn gửi đồ ăn tiếp tế vùng lũ. Ban đầu, mọi người dự tính mua mì tôm, nước uống. Tuy nhiên, với điều kiện vùng lũ mất điện, mì tôm không khả thi nên cả nhóm chuyển sang làm cơm nắm, đồ xôi, muối vừng, ruốc để ăn kèm.
Các sản phẩm được nấu để thật nguội, gói bằng màng bọc thực phẩm, hút chân không từng suất nhằm đảm bảo an toàn thực phẩm khi trao cho người dân gặp thiên tai. Toàn bộ thực phẩm được vận chuyển ngay trong đêm đến vùng lũ nên đa số suất ăn còn đảm bảo an toàn, ngày hôm sau cơm vẫn mềm.
Tại nhiều địa phương như Sơn La, Hà Nội, Nghệ An, người dân tập trung gói hàng nghìn bánh chưng, giò chả, thịt kho, cá khô hút chân không gửi về vùng lũ. Bánh chưng có ưu điểm đủ gạo, thịt và tiện ăn ngay, thời gian bảo quản từ 5 đến 7 ngày.
Một số nơi khác, người dân gửi bánh mì, bánh bao, trứng, thực phẩm tập kết lưu cữu lâu mới được cấp phát. Nếu thực phẩm không được trao ngay cho người dân, nguy cơ mất an toàn thực phẩm rất lớn.
Ngày 14/9, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) đã có văn bản hướng dẫn về hỗ trợ thực phẩm an toàn cho vùng lũ. Theo đó, các sản phẩm tự sản xuất như bánh chưng, bánh mì, cơm nắm dù hút chân không vẫn có thể gây ngộ độc thực phẩm do việc chế biến chưa an toàn, ô nhiễm vi khuẩn yếm khí gây ngộ độc cho người sử dụng.
Các loại đồ hộp, thực phẩm bảo quản hút chân không có nguy cơ nhiễm vi khuẩn Clostridium botulinum, một loại vi khuẩn kỵ khí tuyệt đối, sinh bào tử và có độc lực rất mạnh và ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe con người, thậm chí có thể gây tử vong chỉ với liều lượng rất nhỏ. Việt Nam đã ghi nhận nhiều trường hợp tử vong do ngộ độc Clostridium botulinum.
Cục An toàn thực phẩm khuyến cáo:
Thứ nhất, chọn sản phẩm phù hợp
Các thực phẩm ủng hộ, cứu trợ cần ưu tiên loại có bao gói sẵn, hạn sử dụng, bảo quản dài ngày như: lương khô, các thực phẩm đóng hộp, bao gói kín như thịt, cá, rau củ quả đóng hộp, mì ăn liền, xúc xích tiệt trùng, nước uống đóng chai, đóng bình… được sản xuất đủ điều kiện theo quy định.
Nếu sử dụng sản phẩm tự chế biến thủ công, người dân cần lưu ý chọn các thực phẩm khô hút chân không như cá khô, thịt khô, bỏng ngô, bỏng gạo. Các bánh có lá bọc như bánh chưng, tét khi vớt cần để khô ráo, ép nước và hút chân không khi đã nguội.
Khi đóng gói, hút chân không cần để thêm giấy có thông tin ngày sản xuất để đơn vị vận chuyển, cấp phát bố trí thời gian trao cho người dân phù hợp. Những sản phẩm tự chế biến chỉ cấp phát cho người dân khu vực gần, thời gian di chuyển ngắn.
Thứ hai, việc cấp phát và sử dụng
Người thực hiện cấp phát thực phẩm cần đảm bảo bao gói hàng cẩn thận để tránh ngấm nước mưa hoặc rơi, ngập trong nước lũ, bùn. Đối với các thực phẩm tự chế biến, bao gói có thời hạn sử dụng ngắn, cần lưu ý thời gian vận chuyển để đảm bảo khi thực phẩm tới tay người được cứu trợ không bị biến chất, ôi, thiu, mốc hỏng.
Với người dùng thực phẩm cứu trợ, cần kiểm tra bao gói thực phẩm trước khi ăn. Tuyệt đối không sử dụng các thực phẩm đã hết hạn sử dụng, thực phẩm đóng hộp bị phồng, bẹp, biến dạng, hoen gỉ, không còn nguyên vẹn hoặc có mùi vị, màu sắc thay đổi khác thường.
Thực phẩm đóng hộp nếu mở nắp có tiếng “xì” hay “mùi lạ” cũng không nên sử dụng.
Thực phẩm tự chế biến, hút chân không khi ăn cần quan sát phía trong màng bọc có các bóng khí, căng phồng hoặc khi mở màng bọc ra thực phẩm bị nhớt, mốc, mùi, vị khác thường thì tuyệt đối không sử dụng. Nên hỏi người phát về thời gian sản xuất, đóng gói.
Các địa phương nhận hàng cứu trợ nên bố trí lực lượng để tổ chức tiếp nhận và cấp phát hàng thực phẩm cứu trợ nhanh chóng. Tăng cường tuyên truyền tới người dân thực hiện đảm bảo vệ sinh ăn uống tốt nhất trong điều kiện mưa lũ, thiên tai.